Gasopslagen in Nederland

Wat is gasopslag en hoe werkt het?

Een gasopslag is een manier om aardgas op te slaan voor later gebruik. In de zomer, als de vraag lager is, wordt gas in de opslag gepompt om het op te slaan voor de winter. In de winter wordt dit opgeslagen gas weer gebruikt om pieken in de vraag op te vangen. Het vullen van de gasopslagen gebeurt dus voornamelijk in de warmere maanden, terwijl het leegmaken vooral gebeurt in de koudere maanden.

De vulgraad, ofwel het percentage van de capaciteit dat gevuld is, is een belangrijke indicator voor de zekerheid van gaslevering. Een hoge vulgraad aan het begin van de winter betekent dat er voldoende gas beschikbaar is om onverwachte pieken in de vraag op te vangen.

Welke gasopslagen zijn er in Nederland?

Nederland beschikt over verschillende belangrijke gasopslagen. Enkele van de grootste zijn:

• Bergermeer: De grootste gasopslag van West-Europa, gebruikt voor commerciële doeleinden. Het gasveld is uitgeput en wordt nu gebruikt als opslagplaats.
• Norg en Grijpskerk: Deze gasopslagen zijn van vitaal belang voor de leveringszekerheid in Nederland en worden beheerd door Gasunie. Ze zorgen ervoor dat er voldoende gas beschikbaar is voor huishoudens tijdens de winter.
• Zuidwending: Hier bevinden zich zoutcavernes die gebruikt worden voor gasopslag. Deze holtes in zoutlagen bieden de mogelijkheid om gas snel toe te voegen of op te slaan, wat een grote flexibiliteit geeft.

Gasopslag in Europa

De Europese Unie stelt richtlijnen op om te stimuleren dat de gasopslagen vóór de wintermaanden een minimale vulgraad hebben, zodat de energielevering aan huishoudens en bedrijven beter gegarandeerd kan worden. Landen zoals Duitsland, Frankrijk en Italië beschikken ook over opslagen die zorgen voor stabiliteit in de gasvoorziening. In tijden van geopolitieke spanningen of verstoringen in de aanvoer, zoals de oorlog in Oekraïne, zijn deze Europese opslagen belangrijk om snel tekorten te voorkomen. 

Leveringszekerheid gas: Hoe gasopslag invloed heeft op verbruik, aanvoer en prijs

Gasopslagen zorgen ervoor dat plotselinge schommelingen in het aanvoer en verbruik deels ondervangen kunnen worden omdat er nog een voorraad is om uit te putten. Dit houd in dat het ook een dempend effect heeft op prijsschommelingen. In tijden van hoge vulgraad van de opslag en lage vraag zijn de prijzen vaak lager dan als de opslagen er niet waren geweest. Andersom kan een lage vulgraad in combinatie met een hoge vraag leiden tot hogere prijzen.

Ontwikkeling gasopslag afgelopen jaar en huidige vulgraad (71.65%)
 

Hoewel deze percentages kunnen variëren afhankelijk van de situatie, streeft Nederland doorgaans naar een hoge vulgraad (rond de 80-90%) aan het begin van het stookseizoen. Medio maart stond het rond 50%. Medio oktober was de vulgraad rond de 90%. 

Huidige aanvoer van gas en relatie met gasopslag

De huidige aanvoer komt vanuit verschillende landen buiten Nederland. Met de afname van Russische gas hebben Europese landen, inclusief Nederland, de aanvoer meer gediversifieerd dan voorgaande jaren. Op dit moment komt meer gas uit landen zoals Noorwegen, de Verenigde Staten, Qatar, deels via pijpleidingen maar ook deels via geïmporteerd vloeibaar aardgas (LNG) dat vervoerd wordt met schepen. 

Huidig gasverbruik en relatie met gasopslag

In Nederland ligt het verbruik in de winter hoger vanwege de verwarming van huizen en gebouwen en dat zien we de afgelopen weken terug met een lichte daling van de vuilgraad de afgelopen maanden sinds het start van het stookseizoen begin oktober. 

Huidige gasprijs en relatie met gasopslag

De actuele gasprijs wordt voor een deel bepaald door de vulgraad van opslagen, maar is ook afhankelijk van andere factoren zoals geopolitieke spanningen en andere markt dynamieken. Gasopslagen helpen om voor een deel prijsschokken te dempen. 

Huidige Europese gasopslag

De Nederlandse gasopslagen staan niet op zichzelf. Er zijn veel meer gasopslagen in Europa die opereren in dezelfde Europese markt. De Europese Unie heeft gezamenlijk gewerkt om de opslagen vóór de wintermaanden te vullen. De vulgraden in de meeste landen lag in oktober op het niveau dat gevraagd wordt.

Toegang tot gasopslaggegevens in Nederland

Een historisch en actueel overzicht van de gasopslagen in Nederland is beschikbaar op de gasopslagenpagina van ned.nl. De data is beschikbaar als datasets om te downloaden naar je computer. Daarnaast zijn deze gegevens beschikbaar via een API, zodat programmeurs de data rechtstreeks kunnen integreren in hun IT-systemen.